Không dung nạp lactose và dị ứng sữa là hai tình trạng khác nhau. Không dung nạp lactose không phải là dị ứng vì nó không liên quan đến hệ thống miễn dịch mà là do không có khả năng tiêu hóa lactose.
Dị ứng sữa bò là dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Mặc dù hầu hết trẻ em sẽ hết dị ứng với sữa khi chúng lớn lên, dị ứng sữa cũng là một trong những dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở người lớn.
Khi một người bị dị ứng sữa tiếp xúc với sữa, protein trong sữa liên kết với các kháng thể IgE cụ thể được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch của người đó. Điều này kích hoạt khả năng phòng vệ miễn dịch của người đó, dẫn đến các triệu chứng phản ứng có thể nhẹ hoặc rất nặng.
Ngoài sữa bò, đây là sữa phổ biến nhất. Mọi người cũng có thể dị ứng với các loại sữa như sữa cừu, dê, và trâu. Có hai loại dị ứng sữa: dị ứng qua trung gian IgE và không qua trung gian IgE. Phản ứng dị ứng qua trung gian IgE thường xảy ra ngay lập tức, trong khi phản ứng không qua trung gian IgE thường gây ra các triệu chứng tiêu hóa và có thể bị nhầm lẫn với không dung nạp lactose.
Không dung nạp lactose là một phản ứng trong hệ thống tiêu hóa của bạn với lactose, đường trong sữa. Nó gây ra các triệu chứng khó chịu sau khi bạn ăn các sản phẩm từ sữa. Nhiều người tiêu chảy trong việc tiêu hóa đường sữa, nhưng không phải ai cũng gặp các triệu chứng giống nhau.
Không dung nạp lactose là do thiếu enzyme lactase, enzyme giúp phân giải đường lactose trong sữa. Điều này dẫn đến việc lactose không được tiêu hóa và gây ra các triệu chứng khó chịu ở hệ tiêu hóa. Ngược lại, dị ứng sữa không liên quan đến lactose mà liên quan đến phản ứng miễn dịch với protein trong sữa.
Nguyên nhân gây không dung nạp lactose có thể bao gồm việc giảm sản xuất enzyme lactase sau khi qua giai đoạn sơ sinh, tình trạng thiếu enzyme lactase bẩm sinh, tổn thương ruột non do các bệnh như Crohn hoặc celiac, hoặc sinh non.
Sự khác biệt chính giữa không dung nạp lactose và dị ứng sữa là một bên là tình trạng dị ứng, còn bên kia là tình trạng không dung nạp. Dị ứng sữa do phản ứng miễn dịch gây ra, trong khi không dung nạp lactose là do thiếu enzyme lactase. Dị ứng sữa thường xuất hiện trong năm đầu đời, trong khi không dung nạp lactose thường xuất hiện sau này. Dị ứng sữa có thể đe dọa tính mạng, trong khi không dung nạp lactose gây ra sự khó chịu và đau đớn.
Về cơ chế và triệu chứng cũng sẽ khác nhau. Dị ứng sữa xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các protein trong sữa, dẫn đến các triệu chứng như sưng tấy, khó thở, và có thể gây sốc phản vệ. Trong khi đó, không dung nạp lactose là tình trạng cơ thể không thể tiêu hóa đường lactose trong các sản phẩm sữa, gây ra các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi và tiêu chảy.
Sau đây là bảng nêu ra sự khác biệt giữa hai loại dị ứng sữa và không dung nạp lactose.
|
Không dung nạp Lactose |
Dị ứng qua trung gian IgE |
Dị ứng không qua trung gian IgE |
Phát triển bệnh |
Thường xuất hiện muộn hơn trong cuộc đời nhưng cũng có thể có từ khi sinh ra. |
Thường có từ khi sinh ra và có thể dần biến mất khi trưởng thành. |
Thường có từ khi sinh ra và có thể dần biến mất khi trưởng thành. |
Khởi phát |
Triệu chứng thường xuất hiện muộn hơn. |
Triệu chứng xuất hiện ngay sau khi ăn thực phẩm, thường trong vòng 2 giờ. |
Triệu chứng thường xuất hiện sau 48 giờ. |
Lượng sử dụng |
Người bệnh có thể ăn một lượng rất nhỏ sữa mà không gặp phản ứng nghiêm trọng |
Không thể dùng dù là một lượng nhỏ sản phẩm có chứa sữa. Phơi nhiễm dù là một lượng nhỏ cũng có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng. |
Một lượng nhỏ cũng có thể gây ra phản ứng. |
Phơi nhiễm |
Phản ứng chỉ xảy ra khi người bệnh tiêu thụ sữa |
Phản ứng xảy ra khi sử dụng sản phẩm có sữa, hoặc trong lúc chế biến, tiếp xúc với môi trường có sữa |
Phản ứng xảy ra khi sử dụng sản phẩm có sữa, hoặc trong lúc chế biến, tiếp xúc với môi trường có sữa |
Phản ứng |
Phản ứng có thể rất khó chịu nhưng hiếm khi đe dọa tính mạng. |
Phản ứng nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng, bao gồm sốc phản vệ |
Không đe dọa tính mạng vì không có khả năng gây ra sốc phản vệ |
Viện Quốc gia về Bệnh Tiểu đường, Tiêu hóa và Bệnh Thận (NIDDK) cảnh báo rằng không dung nạp lactose có thể gây ra các triệu chứng sau:
- Đầy hơi.
- Chướng bụng.
- Tiêu chảy.
- Buồn nôn.
- Nôn mửa.
- Đau bụng.
- Âm thanh sôi hoặc kêu trong dạ dày.
Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào lượng lactose mà người đó tiêu thụ.
Ban đầu, bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng, tiền sử gia đình và bệnh án, cũng như chế độ ăn uống của họ. Sau đó, họ có thể tiến hành khám thực thể, bao gồm kiểm tra các tình trạng khác có thể gây ra triệu chứng tương tự.
Đôi khi, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân tránh tiêu thụ các sản phẩm từ sữa trong một thời gian để xem liệu các triệu chứng có giảm đi hay không.
Một trong những phương pháp là xét nghiệm hơi thở hydro. Phương pháp này bao gồm việc uống một dung dịch chứa lactose và thở vào một dụng cụ giống như quả bóng mỗi 30 phút trong vài giờ. Nếu người đó bắt đầu xuất hiện triệu chứng và mức độ hydro trong hơi thở tăng lên, điều này cho thấy không dung nạp lactose.
Ngoài ra, bác sĩ có thể đo mức đường huyết của bệnh nhân trước và sau khi uống dung dịch chứa lactose. Nếu mức đường huyết không tăng, điều này có thể chỉ ra không dung nạp lactose.
Một số người có thể cần điều chỉnh chế độ ăn uống để tránh các triệu chứng. Họ sẽ cần hạn chế lượng lactose tiêu thụ. Đối với người có phản ứng nặng thì cần phải tránh hoàn toàn. Các thực phẩm và đồ uống sau đây có thể chứa lactose:
- Sữa, kem, bơ.
- Whey (phần nước trong sữa).
- Sữa chua.
- Phô mai.
- Một số loại bánh mì và bánh nướng khác.
- Thực phẩm chế biến sẵn như ngũ cốc ăn sáng, khoai tây chiên có hương vị và các món ăn vặt khác.
- Thịt chế biến sẵn.
Bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân không dung nạp lactose thử bổ sung enzyme lactase. Các sản phẩm chứa enzyme lactase và có thể giúp phân giải lactose. Thông thường, bệnh nhân sẽ uống một viên trước khi tiêu thụ bất kỳ thực phẩm hoặc đồ uống nào có chứa lactose hoặc thêm giọt lactase vào sữa.
Tuy nhiên, bổ sung enzyme lactase có thể không phù hợp cho một số người, chẳng hạn như trẻ nhỏ hoặc phụ nữ mang thai. Do đó, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thử.
Không dung nạp lactose và dị ứng sữa là hai tình trạng khác nhau. Không dung nạp lactose không phải là dị ứng vì nó không liên quan đến hệ thống miễn dịch mà là do không có khả năng tiêu hóa lactose.
Người bị không dung nạp lactose không sản xuất đủ hoặc thiếu hoàn toàn enzyme lactase để tiêu hóa đường trong các sản phẩm từ sữa. Ngược lại, dị ứng sữa là một phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với protein trong sữa. Dị ứng sữa thường gây ra các triệu chứng tức thì và có thể đe dọa tính mạng nếu phản ứng nghiêm trọng.
Nếu bạn gặp các phản ứng kê trên khi uống sữa và các sản phẩm từ sữa, vậy thì bạn nên đến gặp bác sĩ. Bác sĩ có thể đánh giá xem bạn có đang bị dị ứng hay không dung nạp lactose hay không. Từ đó đưa ra các phương pháp điều trị và quản lý phù hợp.
3. Malik TF, Panuganti KK. Lactose Intolerance. [Updated 2023 Apr 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532285/
Bài viết liên quan